Tazminat Hukuku
Haksız fiillerden kaynaklı olarak ya da farklı bir nedenden dolayı ortaya çıkan tazminat uyuşmazlıkları konu alan hukuk alanına tazminat hukuku denir. Maddi ve manevi olmak üzere 2 farklı türde tazminat vardır. Hem maddi hem de manevi tazminat kavramı, tazminat hukukunun ayrılmaz bir parçasıdır.
Özellikle ölüm nedeniyle bir destekten yoksun kalma ya da maluliyet gibi durumlar maddi tazminatla ilgilidir. Yine işgücü kaybı gibi bedensel zararlardan kaynaklı olan tazminatların tamamı maddi tazminatın kapsamında yer almaktadır. Bir de mal varlığı değerlerinde bir azalma ortaya çıkması ve zararın yaşanılması durumu doğrudan maddi tazminat alanıyla ilgilidir.
Ortaya çıkan haksız fiil ya da farklı bir nedenden dolayı kişinin ruhsal bütünlüğüne yönelik faaliyetlere dair açılan davalar, manevi tazminat alanıyla ilgilidir. Manevi tazminat; manevi bir acının ya da rahatsızlık durumun ortaya çıkması halinde talep edilmektedir. Manevi tazminat oranının belirlenmesinde; ortaya çıkan yeni durumun etkisi dikkate alınmaktadır.
İçindekiler
Tazminat Hukuku Hakkında
Tazminat hukuku; insan haklarında ortaya çıkan zararların giderilmesi için oluşturulan hukuk kurallarının kritik bir parçası olarak karşımıza çıkmaktadır. Tazminat hukuku maddi ve manevi kayıpların telafisi noktasında gerekli önemlerin alındığı ve bu tür zararların karşılanmasına yönelik düzenlemeleri içermektedir. Tazminat hukukunda; kişilerin, kurum ve kuruluşların maddi ve manevi zararlarının karşılanması hedeflenmektedir. Bu işçi ve işveren arasındaki iletişim için de geçerli olan bir hukuk alanıdır. Tazminat hukuku konusunda hak arama gündeme geldiği zaman aşağıda sıraladığımız iki farklı dava türü karşımıza çıkmaktadır;
- Maddi tazminat
- Manevi tazminat
Şayet somut bir maddi değerin kaybı söz konusuyla maddi tazminat gündeme gelmektedir. Burada somut varlığın maddiyatına kasten ya da kasıtsız da olsa zarar vermek, maddi tazminata neden olmaktadır. Manevi tazminat; özel hayatın gizliliğine müdahale edilmesi ya da kişilik haklarına müdahale edilmesi gibi durumlarda karşımıza çıkmaktadır. Hem maddi hem de manevi tazminat alabilmek için dava açmak gerekmektedir. Bu tür işlemlerin tamamı tazminat hukuku çerçevesinde karşımıza çıkmaktadır.
Tazminat Davaları Açılma Sebepleri Nelerdir?
Hem maddi hem de manevi kayıpların telafisi için dava açılabilmektedir. Burada maddi kayıpların telafisi için açılan davalara; maddi tazminat, manevi kayıpların telafisine yönelik açılan davalara da manevi tazminat davası denilmektedir. Haksız bir fiilden ya da sözleşmeye aykırı bir şekilde hareket etmekten kaynaklı olarak ortaya çıkan kayıpların giderilmesi gündeme geldiği zaman tazminat hukuku kavramı karşımıza çıkmaktadır. Hukuksal açıdan bir gerekçeye bağlı olarak açılabilen tazminat davaları aşağıdaki gibi sıralamaktadır;
- Trafik, iş kazasından dolayı açılan maddi ve manevi tazminat davaları
- Bir sözleşmenin ihlalinden dolayı açılan maddi ve manevi tazminat davaları
- Bir suçun işlenmesinden dolayı açılan maddi ve manevi tazminat davası
- Doktor hatasından dolayı ortaya çıkan zararın tanzimi için açılan maddi ve manevi davalar
- Boşanma davasıyla birlikte açılan maddi ve manevi tazminat davası
- Telif haklarından dolayı açılan maddi ve manevi tazminat davaları
- Yazılı ya da görsel medyada yer alan haberden dolayı açılan manevi tazminat davaları
İlginizi Çekebilir: Miras Hukuku Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Tazminat hukuku davalarına kim bakar?
Genel olarak tazminat hukuku davalarını farklı mahkemelerde açabilmek mümkündür. Bu durumun temel nedeni, tazminat davasına neden olan şeylerin farklılıklar taşımasıdır. Mesela, bir sözleşmeden kaynaklanan tazminat davası söz konusuysa bu tür davalara Asliye Hukuk Mahkemesi bakmaktadır. Bir hekimin hatalı uygulamasından kaynaklı olan davalara; tüketici mahkemeleri, işçi ile işveren arasındaki itilaflardan kaynaklı tazminat davalarına da iş mahkemeleri bakmaktadır.
Maddi tazminat nedir?
işinin maddi anlamda kayıplarının talep etmesine maddi tazminat denir. Bu malvarlığı olabildiği gibi yaralanma neticesinde iş kaybı da olabilmektedir. Yine ölüm ve sakatlanmalar da maddi tazminata gerekçe oluşturmaktadır. Maddi tazminatın alınabilmesi amacıyla maddi tazminat davası açılmaktadır.
Maddi kayıpların telafisi için alılan tazminat davalarında, mahkeme ortaya çıkan zararın miktarına ve etkilerine göre tazminat miktarı belirlenmektedir. Elbette ki maddi tazminat davası açabilmek için yasal bir geçerliliğin bulunması şarttır. Aksi takdirde maddi tazminat davası açılamaz.
Manevi tazminat nedir?
Kişinin haksız bir fiil gerekçesiyle manevi kişiliğinin zarar görmesi durumunda talep edilen tazminata manevi tazminat denir. Bu tür tazminatlarda kasıtlı ya da kasıt bulunmadan kişinin ruhsal durumunu bozucu bir etkinin ortaya çıkması; manevi tazminatı da gündeme getirmektedir.
Kişinin manevi tazminat alabilmesi için manevi tazminat davası açması gerekmektedir. Özellikle haksız fiil sonucunda elem ve üzüntü duyulması ve kişilik haklarının zedelenmesi sonrasında kişinin yasal haklarını arama süreci; manevi tazminat davası olarak karşımıza çıkmaktadır. Buradaki tazminat talebi; Türk Borçlar Kanunu içeriğinde yer alan 56 ve 58. Madde çerçevesinde düzenlenmiştir.
Tazminat Ödeme Türleri Nelerdir?
Tazminat hukuku gündeme geldiği zaman 2 farklı tazminat türü karşımıza çıkmaktadır. Bunlar; maddi ve manevi tazminatlardır. Bu tazminat türlerindeki ödemeler; ortaya çıkan boyutun büyüklüğüne göre belirlenmektedir. Tazminatın ne kadar olacağına dair kararlar; mahkemeler tarafından verilmektedir.
Tazminat ödemeleri gündeme geldiği zaman karşımıza çalışma hayatına dair tazminatlar da çıkmaktadır. Kıdem tazminatı, kötü niyet tazminatı ya da ihbar tazminatı gibi tazminat ödemeleri, çalışanların en temel hakları arasında yer alır. Yine ayrımcılık ve sendika tazminatı gibi ödeme kalemleri de tazminat ödemeleri arasında yer alır.
Tazminat Davası Çeşitleri Nelerdir?
Tazminat davaları söz konusu olduğu zaman tazminat hukukun içeriğinde yer alan pek çok farklı tazminat davası türü karşımıza çıkar. Burada tazminat davalarının ortaya çıkan zararın nedenine bağlı olarak farklı davalar halinde karşımıza çıktığı bilinmektedir. Tazminat hukuk çerçevesinde açılan tazminat davaları arasından bazıları aşağıdaki gibidir;
- İş güvencesi tazminatı davası
- İşçilerin kıdem tazminatı davaları
- Haksız bir şekilde gözaltına alınma tazminatı
- Boşanma durumunda açılan maddi ve manevi tazminat davaları
- Trafik kazası ya da meslek hastalığından kaynaklı olarak açılan tazminat davaları
Tazminat Davası Ne Zaman Sonuçlanır?
Tazminat davası gündeme geldiği zaman karşımıza pek çok farklı kriter ve teknik konu çıkar. Dolayısıyla tazminat davasının tamamlanması süreci söz konusu olduğu zaman davanın konusu ve davanın görüleceği mahkemenin iş yükü gibi kriterler karşımıza çıkar. Tazminat davalarında aşağıdaki aşamaların tamamlanması gerekmektedir;
- Tarafların iddialarının dinlenmesi
- Tanık beyanlarının dinlenmesi
- Maluliyet oranının tespit edilmesi
- Kusur oranının tespit edilmesi
- Ortaya çıkan maddi zararın hesaplanması
Görüldüğü üzere tazminat hukuku kapsamında ortaya çıkan tazminat davalar çok sayıda farklı aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamaların tamamlanma süresi; tazminat davasının tamamlanması sürecini de etkileyecektir. Sonuç olarak ülkemizdeki ortalama tazminat davalarının süresi; 1 buçuk yılla 2 yıl arasında değişiklik göstermektedir.
Tazminat Hukuku; Tazminat Davası Avukatları Ne Yapar?
Ortaya çıkan maddi ve manevi tazminatların alınması için açılan davalara; tazminat hukuku avukatları bakmaktadır. Böylece haksız fiil veya eylemden kaynaklı olarak meydana gelen zararın tanzimi konusunda yasal işlemlerin başlatılması ve sürecin sonuna kadar takip edilmesi mümkün olur. Bütün bu bilgiler ışığında tazminat hukuku alanında uzman olan avukat sayesinde hakkınızı çok daha güçlü bir şekilde arayabilirsiniz.