Miras Hukuku
Miras hukuku, miras bırakan tarafından bırakılan mal, varlık ve parayı almaya yetkili kişilerin haklarıyla ilgilenen bir hukuk dalıdır. Anayasamızın 35. Maddesi; ‘’Herkes mülkiyet ve miras haklarına sahiptir’’ der. Miras hukuku sadece mirası almakla ilgili değildir. Aynı zamanda miras bırakanın borçları da mirasçılara kalır. Bu gibi durumların yasal çerçevesini oluşturan hukuk alanına miras hukuku denir. Miras hukukunun uygulanması süreci karşımıza çıktığında farklı teknik detaylardan söz etmek mümkün olmaktadır.
Kimi zaman mirasçılar arasında bir uyuşmazlık bulunduğunda ya da miras bırakanın mal ve borçlarına dair bir uyuşmazlık ortaya çıktığı durumlarda miras hukuku davaları açılmaktadır. Miras hukuku davaları; mirasçıların pay ve oranlarına ilişkin davalar ve vasiyetnamenin iptali davası gibi davalar olmaktadır. Yine Muris Muvazaası davalarıyla; terekenin tespiti davaları ve mirasçılıktan çıkarma iptal davaları gibi davalar da miras hukuku çerçevesinde karşımıza çıkmaktadır.
İçindekiler
Miras Hukuku‘nda Kaç Türlü Mirasçı Vardır?
Miras hukukuna göre 2 farklı türde mirasçı vardır. Bunlar; yasal mirasçı ve atanmış mirasçıdır. Yasal mirasçı ve atanmış mirasçı kavramı; Medeni Kanun; 495-501. Maddeleri kapsamında yer almaktadır. Bu kanun çerçevesinde yasal mirasçı; miras bırakanın altsoyu olan; kan bağı bulunan ve evlatlık olarak aldığı kişilerdir. Atanmış mirasçıysa miras bırakan tarafından onun hür iradesi neticesinde miras bırakılan kişilerdir. Miras bırakan mirasının tamamını ya da bir kısmını atanmış mirasçıya bırakabilir. Burada temel kriter miras bırakanın hür iradesinin bulunup bulunmadığıdır.
Miras Mal Paylaşımı Nasıl yapılır?
Miras mal paylaşımı gündeme geldiği zaman miras bırakanın durumuna ve mirasçıların konumlarına bağlı olarak farklı kriterler karşımıza çıkmaktadır. Miras bırakanın ölümü sonrasındaki miras paylaşımında anne ve babanın hayatta olup olmaması; mirasçıların yasal mirasçılık durumları gibi kriterlere dikkat edilmesi gerekmektedir.
Yasal mirasçılar arasında miras paylaşımı gündeme geldiği zaman miras bırakana tarafın herhangi bir şekilde mirasçı atamamış olması gerekmektedir. Böyle durumlarda miras bırakanın mirası; yasal mirasçıları arasında paylaşılmaktadır. Yasal mirasçılar arasında miras paylaşımında aşağıdaki sıraladığımı kriterler dikkate alınmalıdır;
- Miras bırakanın çocukları yani altsoyu birinci derecede mirasçılardır
- Çocukların hepsi eşit bir seviyede mirasçıdırlar
- Miras bırakanın ölmüş çocukları varsa; çocukların bir alt soyu yasal mirasçı olur
- Hayatta olan sağ eş de yasal mirasçıdır
Şayet miras bırakanın ölümü sonrasında miras paylaşımında bulunulacaksa; yasal mirasçılar arasında miras paylaştırılmaktadır. Burada miras paylaşımında çocuklar ve kalan sağ eş mirastan pay alır. Aşağıda sıraladığımı özellikler mirasın paylaşımının kriterleridir;
- Miras bırakanın altsoyu mirasçı olduğu zaman mirası 4’e 1’ini alır
- Miras bırakanın anne ve babası mirasçı olursa; mirasın yarısını alır
- Miras bırakanın büyük anne ve büyük babalarıyla onların çocukları da mirasçı olursa; mirastan 4’te 3’ü kadar, eğer bunlar da hayatta değilse ve mirasçı da yoksa miras bırakanın mirasının tamamı hayatta kalan eşe geçmektedir.
İlginizi Çekebilir: İdare Hukuku Hakkına Bilmeniz Gerekenler
Mirastan Kimler Pay Alabilir?
Türk hukuk sistemine göre miras bırakanın mirasını alabilecek 2 farklı mirasçı vardır. Bunlar yasal mirasçı ve atanmış mirasçıdır. Yasal mirasçı miras bırakanın altsoyudur. Burada uygulanan ilke ‘’ kanda en yakın malda en yakındır’’ ilkesidir. Dolayısıyla miras bırakanın mirasından pay alacak olan yasal mirasçıları aşağıdaki gibi sıralamak mümkün olmaktadır;
- Miras bırakanın çocukları ve torunları
- Miras bırakanın anne ve babasıyla kardeşler, yeğenler
- Miras bırakanın büyük anne ve babasıyla onların çocukları
Ancak miras bırakanın 2 çocuğu varsa aynı anda miras bırakanın anne ve babası da hayattaysa böyle durumlarda zümre usulü gereğince miras bırakanın mirası çocuklara kalır. Miras bırakanın ana ve babası bu mirastan pay alamaz. Özetlemek gerekir ki miras bırakanın eşi ve çocukları sağsa; mirastan bunlar pay alırlar.
Miras Hukukunda Yasal Mirasçılar Kimlerdir?
Miras hukukunda atanmış ve yasal mirasçı olarak iki farklı mirasçı karşımıza çıkar. Yasal mirasçı; miras bırakan tarafın iradesine bağlı olmadan mirasın bırakıldığı mirasçılardır. Miras hukuku statüsünde Medeni Kanun’un 495 ile 501. Maddeleri arasındaki yasalarla düzenlenmiş kurallar, yasal mirasçıların belirlenmesinde etkilidir. Bu kapsamda aşağıda sıraladığımız kimseler yasal mirasçılardır;
- Sağ kalan eşi
- Evlatlık ve altsoyu
- Miras bırakanın kan hısımları
Mirasta Saklı Pay Nedir, Kimleri Kapsar?
Miras bırakanın yapacağı tasarrufa karşı olarak miras paylarının belirli oranda korunduğu mirasçılara mirasta saklı pay denir. Mirasta saklı payı bulunanlara miras bırakan hiçbir şekilde müdahale edemez. Mirasta saklı pay gündeme geldiği zaman yasal mirasçılar karşımıza çıkmaktadır. Mirasta saklı pay aşağıdaki kişileri kapsamaktadır;
- Miras bırakanın eşi
- Miras bırakanın altsoyu
- Miras bırakanın anne ve babası
Miras bırakanın altsoyu arasında; çocukları, evlatlıkları, torunlarıyla onların çocukları yer almaktadır. 10 Mayıs 2007 tarihinden sonraki ölümlerde kardeşlerin miras üzerindeki saklı payı, miras olmaktan çıkarılmıştır. Ancak ölüm bu tarihten önce gerçekleşmişse kardeşler de saklı paylı mirasçılar arasında yer almaktadır.
Boşanma, Mirasçılığı Etkiler Mi?
Boşanma mirasçılığı doğrudan etkiler. Çünkü boşanma sonrasında taraflar yani eşler birbirlerine yasal olarak mirasçı olamazlar. Şayet boşanan taraflardan birisi boşandığı eşine miras bırakmayı istiyorsa böyle durumlarda miras bırakacağı kimseyi mirasına eklemek durumundadır. Ancak bu işlemin usulüne uygun bir şekilde yapılması gerekmektedir. Diğer türlü boşanan eş hiçbir şekilde mirastan pay alamayacaktır.
Tenkis Davası Nedir?
Miras davalarında sıklıkla karşımıza çıkan tenkis davası; saklı pay sahibi olanlar tarafından açılabilen bir davadır. Saklı pay sahibi olanlar; miras bırakan tarafın tasarruf özgürlünü aştığı iddiasıyla miras haklarında yapılan tecavüzün giderilmesine yönelik olarak dava açma hakların sahiptirler. Tenkis davasında saklı pay sahipleri; miras bırakanın, tasarruf özgürlüğü aşarak; mirasta yaptığı paylaşımın yasal sınırları içerisinde çekilmesi talep edilmektedir. Böylece saklı pay sahipleri; yasal haklarını elde etmektedir.
Mirasçılıktan Çıkarma Nedir?
Miras bırakan tarafından mirasta saklı paya sahip olan mirasçıların mirastan mahrum edilmesine mirasçılıktan çıkarma denir. Miras bırakan bunu bir vasiyetnameyle yapmaktadır. Mirastan çıkarma durumu sadece mirasta saklı payları bulunan yasal mirasçılara yapılabilmektedir. Mirasta saklı payı bulunmayanlara yönelik olarak herhangi bir şekilde mirasçılıktan çıkarma işlemi yani mirastan men edilme işlemine gerek yoktur.
Reddi Miras Nedir?
Mirassın reddi; mirasçının kendisine mirasçıdan kalan mirası reddetmesidir. Bu miras bırakanın ölümü sonrasında mirasçıya kalan mal ve borçların reddini kapsamaktadır. Dolayısıyla mirasçı reddi mirasta bulunarak; miras bıkanın mirasından kaynaklı olan hak ve yükümlülükleri reddetmektedir. Reddi miras hem yasal mirasçılar hem de atanmış mirasçılar tarafında yapılabilen bir işlemdir. Sonuç olarak miras hukuku söz konusu olduğu zaman miras bırakanın mirasının, yasal mirasçı ve atanmış mirasçılar arasında paylaşmasını düzenleyen hukuk kurallarına verilen isimdir.