Memnu hakların iadesi; yasaklanmış hakların geri verilmesine denir. Kişinin yasaklanmış olan haklarının sonradan tarafına iade edilmesine memnu hakların iadesi denilmektedir. TCK 5237 sayılı yas gereği; cezanın infazına paralel olarak kişiye tüm yasaklanmış haklarının geri verilmesini içermektedir. . Bununla birlikte kişi yasada yer alan bazı hükümler uyarınca kişiye bazı hakları geri iade edilmez. Bu özel kanunlarla bağlanmış hükümleri kapsar.
TCK’ya göre kişinin cezası infaz edildikten sonra; avukatlık başta olmak üzere; milletvekilliğiyle mali müşavirlik gibi meslekleri geri verilmez. Bu durum devlet memurluğu için de geçerli olan bir durumdur. Dolayısıyla memnu hakların iadesi söz konusu olduğu zaman bazı özel hükümlerle belirlenmiş kriterler haricinde kişiye daha önceki hakların verilmesi konusu karşımıza çıkmaktadır.
Memnu Hakların İadesi Şartları Nelerdir?
Memnu hakların iadesi talebiyle 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’na göre bir başvuruda bulunacaksanız; aşağıda sıraladığımız 3 temel şartı yerine getirmiş olmanız gerekmektedir;
- Cezanın infazı
- İnfaz sonrasında 3 yıllık sürenin tamamlanması
- İnfaz süresince ve infaz sonrasındaki 3 yıllık süre içerisinde kişinin suç işlememesi
Memnu hakların iadesi şartları söz konusu olduğu zaman cezanın tamamının infaz edilmiş olması şart ilk şart olarak karşımıza çıkmaktadır. Buradaki cezanın infaz edilmesindeki kasıt esasında hükümlünün koşullu bir şekilde salıverildiği süre değildir. Hükümlü denetim süresini tamamladıktan sonra tüm ceza süresinin infaz edilmesi şarttır.
Cezanın infaz tarihinden itibaren 3 yıllık sürenin geçmiş olması Memnu hakkın iadesi şartları arasında ikinci şart olarak karşımıza çıkmaktadır. Şayet cezanın infaz edilmesinden sonraki süre 3 yılı bulmamışsa böyle durumlarda kişiye Memnu hakkın iadesi söz konusu olmaz.
Kişiye Memnu hakların iadesi şartları arasında 3 yıllık süre içerisinde herhangi bir suça karışmamak üçüncü sırada yer almaktadır. Hükümlü hem ceza infazı süresince hem de sonraki 3 yıllık süre içerisinde herhangi bir suça karışmamalıdır. Bir de kişinin 3 yıllık süre sonrasında mahkeme tarafından kanaat oluşturması da gerekmektedir.
Memnu Hakların İadesinde Usul?
Memnu hakların iadesi kararı gündeme geldiği zaman bu kararın verilmesinde hükümlünün yargılandığı mahkeme yetkilidir. Yani Memnu hakkın iadesinde usul olarak hükümlünün yargılandığı mahkemenin karar vermesi gerekmektedir. Şayet hükümlünün bulunduğu yer; hükmü veren mahkemenin dışında bulunan bir yerse böyle durumlarda hükümlü ikamet ettiği yerdeki mahkemeye başvuruda bulunabilir. Ancak hükümlünün başvuruda bulunduğu mahkeme; mahkumiyet hükmünü vermiş olan mahkeme ile aynı dereceye sahip olmak durumundadır.
Memnu hakların iadesi Yetkili ve Görevli Mahkeme Neresidir?
Şayet tahkim gündeme gelmişse ve tahkim yeri de belirlenmemişse; yetkili ve görevli mahkeme kişinin oturduğu yere ya da işyerine en yakın mahkemedir. Bu Hakların iadesi konusunda karar verecek mahkeme söz konusu olduğu zaman mahkumiyet kararı veren mahkemenin yetkili mahkeme olduğunu ifade edebiliriz. Ancak asıl hükmü veren mahkeme hükümlünün bulunduğu adreste değilse böyle durumlarda hükümlü ikamet ettiği bölgede bulunan aynı derecedeki mahkemeye başvuruda bulabilmektedir.
Memnu Hakların İadesinin Dayanağı Nedir?
5352 Sayılı Adli Sicil Kanunu kapsamında yer alan 13/A maddesi; Memnu hakların iadesine dayanak oluşturmaktadır. Söz konusu maddenin hükmünü taşıyan ve şartlarını karşılayan herkes Memnu hakkın iadesi için başvuruda bulunabilmektedir. Uygun koşula sahip ve mahkemece kanaat oluşmuş olan hükümlüler; Memnu hakların iadesi hakkından yararlanarak; yasaklanmış haklarını geri alabilmektedir.
Memnu Hakların İadesi Ne Kadar Sürer?
Memnu hakların iadesi için hükümlünün mahkemeye başvurması ve uygun koşulları sağlıyor olması gerekmektedir. Hükümlü Memnu hakkın iadesi başvurusunu mahkumiyetine karar vermiş olan mahkeme kanalıyla yapmalıdır. Şayet bulunduğu adres mahkumiyet kararı veren mahkemenin bulunduğu yerde değilse böyle durumlarda ikamet ettiği adreste bulunan aynı dereceye sahip bir mahkemeye başvuruda bulunmalıdır. Başvuru sonrasındaki karar süreci mahkemenin iş yüküne göre değişiklik göstermektedir. Buradaki kritik süre 3 yıldır. Çünkü hükümlü cezası infaz edildikten sonraki 3 yıllık üre içerisinde herhangi bir suça karışmamış olmalıdır. Ancak bu sayede Memnu hakların iadesi hakkından yararlanabilir.
Memnu Hakların İadesi Nasıl Olur?
Memnu hakların iadesi, yasaklanmış hakların iadesi anlamına gelmektedir. Hükümlüler 5352 Sayılı kanun gereği, Memnu hakkıniadesi başvurusu yapma hakkına sahiptir. Bu hakların iadesi için ilk önce hükümlünün infazının tamamlanması gerekmektedir. Bu denetimli serbestlik dönemini de kapsamaktadır. Yani hükümlüye verilen mahkumiyet kararındaki tüm sürenin tamamlanmış olması gerekmektedir. Sonrasında hükümlü hem infaz süresince hem de infazdan sonraki 3 yıllık süre içerisinde herhangi bir suça bulaşmamalıdır. Ancak bu sayede hükümlü memnu hakların iadesini talep edebilir.
Memnu hakkın iadesi başvurusunda bulunmak isteyen hükümlü, mahkumiyetine karar veren mahkemeye başvuruda bulunmalıdır. Ancak hükümlü mahkumiyetine karar veren mahkemenin bulunduğu bölgeden farklı bir bölgede ikamet ediyorsa, bulunduğu bölgedeki mahkeme kanalıyla başvuruda bulunabilir. Burada hükümlünün başvuruda bulunduğu mahkemenin derecesiyle mahkumiyet aldığı mahkemenin derecesinin aynı olması gerekmektedir. Başvuru sonrasında mahkemede hükümlüye dair olumu bir kanaat oluştuktan sonra Memnu hakların iadesi yapılmaktadır.
Memnu Hakların İadesi Dilekçesi Nereye Verilir?
Hükümlü hakların iadesi için mahkumiyet kararı veren mahkemeye dilekçeyle başvuruda bulunmalıdır. Ancak Memnu hakların iadesi dilekçesini vermek isteyen hükümlü; farklı bir adreste ikamet ediyorsa; başvuru dilekçesini bulunduğu yerdeki mahkemeye de yapabilir. Burada dikkat edilmesi şart olan en önemli kriter hükümlünün başvuruda bulunduğu mahkemenin, kendisine mahkumiyet kararı veren; mahkemeyle eşit derecede olmasıdır. Ancak bu sayede bu hakların iadesi dilekçesi işleme konulacaktır.
Memnu Hakların İadesinin Sonuçları
Yasaklanmış hakların iade edilmesi anlamına gelen Hükümlü Memnu hakların iadesi 5352 Sayılı kanun kapsamında yürürlülüğe girmiştir. Bu kanuna göre cezasının tamamı infaz edilmiş olan hükümlü gerekli koşulları sağlıyorsa Hükümlü hakların iadesi önündeki engeller kaldırılmaktadır. Ancak devlet memurluğu ya da avukatlık gibi haklar bu kanun kapsamında yer almamaktadır. Hükümlü Memnu hakların iadesi sonuçları gündeme geldiği zaman hükümlünün mahkemeye verdiği Hükümlü Memnu hakların iadesi dilekçesi neticesinde uygun koşulları da sağlıyorsa; yasaklanmış haklarının iadesi yapılmaktadır.
